توزیع عادلانه درآمد و ثروت از دیدگاه امام علی (ع) با محوریت نهج البلاغه

یکی از زیباترین شاخصه های اخلاق فردی و اجتماعی عدالت طلبی است که اسلام نیز آن را فضیلتی بزرگ می شمارد. بارزترین شخصیت عدالت طلب در اسلام بعد از پیامبر(ص)حضرت علی(ع)می باشد که به حق تجسم عینی عدالت بود. ایشان با به کارگیری عدالت در زمینه های مختلف اعم از زندگی فردی و حکومتی ،الگوی مناسبی برای عدالت دوستان می باشد. از مهم ترین اقدامات او در جهت تحقق عدالت اقتصادی، توزیع عادلانه درآمدها و ثروت ها بود. پیامبر(ص) بعد از تشکیل حکومت در مدینه اقدامات مهمی را در زمینه اقتصاد انجام دادند، که از مهم ترین آنها:منع ربا، احتکار، اسراف طبق دستور قرآن و تأسیس بیت المال و توزیع عادلانه درآمدها و ثروت ها بود. در زمان ابوبکر به سنت پیامبر(ص)در تقسیم بیت المال به طورنسبی عمل شد، اما در زمان عمر با افزایش فتوحات و غنائم، درآمدها نیز افزایش یافت. او گروهی مانند سابقین، مجاهدین ، زنان و خویشان پیامبر را بر دیگران برتری می داد. در زمان عثمان وضع بدتری به وجود آمد.به گفته علی(ع) او و خویشاوندانش مال خدا را مانند شتر گرسنه ای که به علف بهاری رسیده باشد، خوردند.عثمان درآمدها و ثروت های حکومت را نه به شیوه پیامبر(ص) و ابوبکر و حتی عمر، بلکه به طرز چشم گیری به صورت ناعادلانه تقسیم کرد. سرانجام ، این عمل و اعمال سوء دیگرش او را به نابودی کشاند امام علی(ع) بعد از بدست گرفتن حکومت، توزیع عادلانه درآمدها و ثروت ها را سرلوحه برنامه های اقتصادی خود قرار دادند و اقدامات مهم ایشان در این زمینه عبارتند از: مصادره اموال نامشروع، استرداد اموال به بیت المال، مبارزه با رفاه طلبی مسئولان نظام، محرومیت زدایی، توجه به قشر محروم و تأکید بر سادگی مسئولان. در این رساله کوشش شده تا توزیع عادلانه ی درآمدها و ثروت ها توسط حضرت علی(ع) مورد بررسی قرار گیرد. و نیز به منظور درک بهتر شرایط اقتصادی جامعه در زمان حضرت علی(ع) مختصری از اقتصاد عرب جاهلی و صدر اسلام و نیز نحوه ی توزیع درآمد و ثروت توسط ابوبکر، عمر و عثمان ذکر شده است.